Lutowy wykład z cyklu: „Fascynacje Polskich Archeologów” poświęcony będzie wytwórczości krzemieniarskiej, a uczestnicy będą mieli możliwość obserwowania unikatowego pokazu łupania krzemienia!
Muzeum Woli, 23 lutego 2020 roku, godz. 12.00. Wstęp wolny.
Celem wystąpienia jest przybliżenie słuchaczom roli wytwórczości krzemieniarskiej na przestrzeni dziejów ludzkości. Materiały z surowców kamiennych są najczęściej jedynym rodzajem źródeł, jakie przetrwały do naszych czasów. Lata badań umożliwiły archeologom dokładne określanie chronologii poszczególnych form krzemiennych odnajdywanych podczas badań archeologicznych, a także zrozumienie różnic w sposobie wykonania narzędzi. Pozwala to na precyzyjniejsze badanie relacji pomiędzy poszczególnymi grupami ludzkimi.
Spotkanie będzie się składać z dwóch części. W pierwszej części słuchacze zostaną wprowadzeni w problematykę podstawowych sposobów obróbki krzemienia. Historia rozpocznie się od dolnego paleolitu, kiedy pierwsi ludzie zaczęli wytwarzać narzędzia, a zakończy na czasach historycznych – zarówno związanych z ostatnimi społecznościami zbieracko-łowieckimi, jak i przemysłowym wytwarzaniem skałek na potrzeby broni czarnoprochowej.
Druga część spotkania poświęcona
będzie demonstrowaniu omówionych wcześniej zagadnień. Podczas pokazów obróbki
krzemienia zaprezentowane zostaną metody związane z wytwarzaniem:
– prostych narzędzi związanych z dolnym paleolitem,
– pięściaków środkowopaleolitycznych, w tym znanych z Polski form wykonywanych
z krzemienia czekoladowego,
– technologii wiórowej wynalezionej w górnym paleolicie przez ludzi
współczesnych anatomicznie,
– technik przetwarzania półsurowca wiórowego na narzędzia.
W czasie spotkania podjęta zostanie próba odszczepienia największego wióra krzemiennego techniką stosowaną w okresie neolitu na terenie ziem polskich.
Wykład oraz pokaz poprowadzą archeolodzy: mgr Witold Migal i dr Witold Grużdź.
Witold Migal jest archeologiem i muzealnikiem, absolwentem Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Od 1983 roku zawodowo związany jest z Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie. Jako pracownik Działu Neolitu, w latach 1984-1998 zajmował się badaniem krzemieniarskich stanowisk przetwórczych związanych z kopalniami neolitycznymi w Krzemionkach (Świętokrzyskie). Jego zainteresowania w owym okresie obejmowały także metody organizacji prac prahistorycznych górników. Efektem tych zainteresowań są wystąpienia na międzynarodowych konferencjach archeologicznych i idące w ślad za nimi publikacje.
Kolejnym projektem były badania kompleksu kopalń z epoki brązu w Rybnikach. Badania te zakończone zostały publikacją monograficzną, w której był autorem rozdziałów poświęconych technologii krzemieniarskiej. Od 2001 roku jest kierownikiem Pracowni Archeologicznych Badań Ratowniczych PMA. Od 1995 roku jest członkiem SNAP Oddział w Warszawie, obecnie Wiceprezesem Oddziału. W ramach SNAP realizował w 2012 roku projekt dofinansowany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pt. „Badania zagrożonych kopalń krzemienia pasiastego”. W projekcie tym zastosowane zostały metody geofizyczne, prospekcja lotnicza i LiDAR. Wykorzystując częściowo wyniki tych badań opracowano „Program ochrony prahistorycznych kopalń krzemienia pasiastego”, który wszedł w życie w 2016 roku.
Jest autorem i współautorem ponad siedemdziesięciu artykułów naukowych poświęconych górnictwu krzemienia, eksperymentom archeologicznym, m.in. w tak renomowanych czasopismach archeologicznych, jak „Prähistorische Zeitschrift” (Niemcy) i „Antiquity” (Wielka Brytania).
W latach 2012-2014 był przewodniczącym Rady Muzealnej Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Ostrowcu Świętokrzyskim. W 2010 roku był też stypendystą Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W ostatnich okresie, wraz z dr. W. Grużdźem zajmuje się pracami eksperymentalnymi związanymi z górnym paleolitem (kultura magdaleńska) oraz wytwórczością krzemiennych noży sierpowatych z wczesnej epoki brązu.
Witold Grużdź jest adiunktem w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie. W swoich studiach skupia się na zagadnieniach związanych z problematyką typologii i technologii krzemieniarstwa epok kamienia i brązu. W interpretacji danych wykorzystuje analizy morfologiczne, metryczne, a także eksperymentalne i mikroskopowe. W ostatnim czasie kieruje projektem związanym z opracowaniem monograficznym prahistorycznych kopalń krzemienia w Ożarowie (00389/19/FPK/NID). Dodatkowo zaangażowany jest w badania terenowe mające na celu zlokalizowanie pozostałości osadnictwa paleolitycznego na Przedgórzu Iłżeckim.
Wybrane publikacje:
Two methods of blade production among Arch-Backed Point Groups – a case study from the western Polish Lowland (współautorstwo K. Pyżewicz, O. Rakoca, P. Rozbiegalski), [w:] red. S.B Grimm, L. Mevel, I. Sobkowiak-Tabaka M-J.Weber, From the Atlantic to beyond the Bug River. Finding and defining the Federmesser-Gruppen / Azilian, RGZM Publishing House, s. 91-138, 2020.
An Examination of Theories on Lithic Reduction Methods in Swiderian Technology, [w:] red. H. Glørstad, K. Knutsson, H. Knutsson, J. Apel, The Technology of Early Settlement in Northern Europe – Transmission of Knowledge and Culture, Equinox eBooks Publishing, United Kingdom. Mar 2018. ISBN 9781781795163, s. 47-61, 2018.
Struktura technologiczna, [w:] red. A. Wawrusiewicz, T. Kalicki, M. Przeździecki, M. Frączek, D. Manasterski, Grądy-Woniecko. Ostatni łowcy-zbieracze znad środkowej Narwi, s. 149-151, 2017.
O technikach i metodach krzemieniarskich zarejestrowanych w zespole grobowym z Koszyc (współautorstwo J. Budziszewski), [w:] red. M.M. Przybyła, A. Szczepanek, P. Włodarczak, Koszyce, stanowisko 3. Przemoc i rytuał u schyłku neolitu, Kraków, s. 161-178, 2013.
